کرمانشاه - تنگه چهار زبر یادمان عملیات مرصاد - سرپل ذهاب - ارتفاعات قراویز - موره موش یادمان شهید خلبان شیرودی - ارتفاعات بازی دراز - پادگان ابوذر - گیلان غرب - آوزین تپه کرجی ها یادمان عملیات مطلع الفجر - فصر شیرین - خسروی - نفت شهر - سومار - ارتفاعات گیسه یا کله شوان - تنگه ی بی نام محل شهادت شهید خلبان کشوری - میمک یا تپه شهدا - ایلام - قرارگاه امیرالمومنین(ع) بانروشان - سه راهی جندالله یادمان مقاومت مردمی - صالح آباد - مهران - ارتفاعات قلاویزان مهران - قرارگاه تپه شنی مهران - پاسگاه گرمیشه یا دیدگاه صدام در مهران - ارتفاعات کله قندی .....
روی نـقـشـه و راهـنـمـا کـلـیـد کـنـیـد :
دریافت راهنمای راهیان نور غرب کشور
دریافت نقشه راهیان نور غرب کشور
کرمانشاه
پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ستاد فرماندهي سپاه منطقه 7، به فرماندهی سردار شهید محمد بروجردي در شهر کرمانشاه تشکيل شد و نقش بسزايي را در ايجاد امنيت در دو استان کرمانشاه و کردستان ايفا نمود. از آغاز تا پایان جنگ تحمیلی اين شهر هدف حملات مکرر هواپيماهاي ارتش عراق قرار داشت و در طول دوران دفاع مقدس 176 مرتبه مورد هدف بمب و موشک‌هاي ارتش عراق واقع شد و در مجموع 2158 تن شهيد و 4252 جانباز را تقديم انقلاب اسلامي کرد. کرمانشاه در طول دوران دفاع مقدس، همواره به عنوان مرکز پشتيباني و عقبه رزمندگان اسلام در جبهه‌ی مياني، محسوب می‌شد و قرارگاه رمضان در این استان فعالیت می‌کرد. عراق هیچ‌گاه نتوانست به از راه زمین وارد این شهر شود، اما مردم فداکار و انقلابی این شهر بارها مورد عملیات‌های تروریستی و خرابکارانه‌ی منافقین و گروهک‌های ضد انقلاب قرار گرفت. شهید آيت الله اشرفي اصفهاني، امام جمعه موقت کرمانشاه از جمله شهدای ترور در این شهر می‌باشند که در تاریخ 23/7/1361 لحظاتی پیش از ايراد خطبه‌هاي نماز جمعه، در مسجد جامع این شهر توسط منافقين به شهادت رسید. ارتفاعات مشرف به این شهر در حوالی منطقه‌ی طاق بستان، میزبان چند شهید گمنام است و همه روزه میعادگاه بسیاری از عاشقان و دل‌دادگان ولایت میباشد.
• موزه و مرکز فرهنگی دفاع مقدس کرمانشاه این موزه در پشت پارك شيرين در خیابان امیرکبیر واقع است که ادوات مختلف جنگی و تصاویر و آثار شهدا در آن به معرض دید علاقمندان گذاشته شده؛ اين مركز در دوران دفاع مقدس، پناهگاه مردم بي‌دفاع در برابر حملات هوايي‌دشمن بوده كه در 26 اسفندماه 1366، مورد هدف هواپیماهای دشمن قرار گرفت و عده‌اي از مردم شهر به شهادت رسيدند. اين مركز، با داشتن غرفه‌هاي مختلف و كتابخانه‌ي‌تخصصي، اولين مركز فرهنگي دفاع مقدس در غرب كشور میباشد.
تنگه چهارزبر- یادمان عملیات مرصاد
تنگه چهارزبر در 35 کيلومتري غرب کرمانشاه و در جاده اصلی کرمانشاه – اسلام آباد معروف به راه کربلا قرار دارد، این تنگه، دروازه‌اي اصلی ورود به شهرکرمانشاه از سمت غرب مي‌باشد که جاده ترانزيتي کرمانشاه - خسروي، از اين تنگه مي‌گذرد. در سوم مرداد 1367 نيروهاي سازمان مجاهدين (منافقين) با پشتیبانی ارتش بعث عراق، پس از عبور از مرزهاي جمهوري اسلامي ايران در محور قصرشيرين-سرپل ذهاب، بدون درگيري جدي تا اسلام آباد پيشروي کردند. و سپس به طرف کرمانشاه ادامه حرکت دادند. در شرق تنگه چهارزبر رزمندگان اسلام راه را بر آنان مسدود ساخته و درگيري را آغاز نمودند. به اين ترتيب عمليات مرصاد در تاريخ 5/5/1367 آغاز گردي. با حملات نيروهاي خودي، نيروهاي منافقين که به آن نقطه دست يافته بودند به هلاکت رسيده يا تار و مار شدند. در تنگه چهارزبر بنايي به يادبود عمليات مرصاد احداث گرديده است، نمای بیرونی یادمان حالتی گنبدی شکل مانند مسجد و داخل آن به صورت یک موزه ساخته شده است که مزار 5 شهید گمنام در این یادمان زیارتگاه عاشقان است.
سرپل ذهاب
سرپل ذهاب یکی از محورهای هجوم دشمن و یکی از مهمترین محورهای دفاعی استان کرمانشاه در دوران دفاع مقدس بود که به علت قرارگرفتن پاطاق در آن از اهمیت بالایی برخوردار بود، همزمان با تجاوز سراسري ارتش عراق، اين شهر مورد تعرض هواپيماها و توپخانه ارتش عراق قرار گرفت و در اولين ساعات دوم مهر 1359 به اشغال قواي زرهي دشمن درآمد. اين اشغال با عمليات نيروهاي خودي، پس از چند ساعت پايان يافت ولي اين شهر تا پايان جنگ در معرض آتش توپخانه و حملات هواپيماهاي ارتش عراق قرار داشت. در پايان جنگ سرپل ذهاب مجدداً به اشغال ارتش عراق و منافقين درآمد که اين بار نيز نيروهاي سپاه پاسداران با همکاري هوانيروز ارتش، مهاجمان را به عقب رانده، شهر را آزاد ساختند. • بارگاه احمد بن اسحاق بارگاه احمد بن اسحاق در مرکز شهر قرار گرفته است و مهمترین مرکز شهر محسوب می شود، احمد بن اسحاق یکی از یاران امام حسن عسگری(ع) بوده است که در اواخر عمر به این شهر آمده و مرحوم گردیده است ، این مزار در دوران دفاع مقدس کانون تجمع رزمندگان و محل برقراری نمازجماعت و دعاهای رزمندگان بوده است. در جوار این بارگاه عده ای از فرماندهان شهید و شهدای گمنام به خاک سپرده شده اند.
ارتفاعات قراویز
پس از عقب راندن دشمن از سرپل ذهاب، نيروهاي عراقي در ارتفاعات قراويز در غرب سرپل ذهاب مستقر شدند. دوازده روز پس از استقرار دشمن روي قراويز، تعدادي از نيروهاي سپاه به فرماندهي برادر اصغر وصالي به دشمن يورش بردند. با تلاش اين برادران که کمتر از يک دسته بودند بخشي از قراويز (که بعدها به تپه مجاهد معروف گرديد) آزاد شد. اين تپه در جريان عمليات هاي بازي دراز 1 و 2 شاهد تلاش فوق العاده و جانبازي برادران سپاه و ارتش بود.
کوره موش – یادمان شهید شیرودی
این روستا در شمال غربی شهر سرپل ذهاب قرار دارد محل شهادت علی اکبر شیرودی یکی از خلبانان دلاور هوانیروز است، شهید شیرودی در دوران مبارزات انقلاب اعلامیه‌های آیت الله خمینی را در کرمانشاه پخش می‌کرد و در آستانه پیروزی انقلاب همراه با حجت الاسلام آل طاهر مسئولیت حفاظت از کرمانشاه به خصوص رادیو و تلویزیون و ادارات مهم دولتی را بر عهده گرفت. در غائله کردستان داوطلبانه به این منطقه شتافت و در مقابل گروه‌های ضد انقلاب به مبارزه پرداخت. در همین دوره و در سن ۲۴ سالگی به عنوان فرمانده خلبانان هوانیروز انتخاب شد. شیرودی در حماسه پاوه نیز نقش تعیین کننده‌ای در آزادسازی شهر پاوه ایفا کرد. وی به دلیل لیاقت و شجاعت ظرف هفت ماه از درجه ستوانیاری به درجه سروانی ارتقاء یافت. آخرین عملیات پروازی خلبان شیرودی در بازی دراز صورت گرفت. در تاریخ 8 اردیبهشت ۱۳۶۰، در حالی که مشغول دفاع از منطقه بود، در اثر اصابت گلوله تانک به بالگرد حامل وی به شهادت رسید، و پیکر مطهرشان در زادگاهشان تنکابن به خاک سپرده شد.
ارتفاعات بازي دراز
این ارتفاعات که در جنوب غربی سرپل ذهاب قرار دارد؛ يکي از ارتفاعات مهم و استراتژيک منطقه مي باشد که بر شهرهاي سرپل ذهاب، قصرشيرين و نفت شهر در داخل خاک ايران و شهرهاي نفت خانه و خانقين در داخل خاک عراق ديد و تسلط خوبي دارد. ارتش عراق در تاريخ 15/7/1359 اين ارتفاع را بدون درگيري اشغال و سپس جاده اي به طول 6 کيلومتر روي آن احداث و آسفالت کرد. براي آزادسازي بازي دراز عملياتي در عاشوراي 1359 اجرا شد که موفقيتي در پي نداشت. پس از آن برادران سپاه طي دو ماه شناسايي، عمليات ديگري را طراحي کردند که با اجراي آن در تاريخ 2/2/1360 بخش مهمي از ارتفاعات بازي دراز از جمله قله هاي 1000، 1050 و 1100 گچي آزاد گرديد.
پادگان ابوذر
پادگان ابوذر را دوکوهه غرب می خواندند. این پادگان که در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر سرپل ذهاب قرار دارد، مقر تيپ سه ابوذر از لشکر 81 زرهي بوده است. پادگان ابوذر که مرکز تجمع نيرو و پشتيباني يگان هاي خودي بود، بارها هدف بمباران و موشک باران ارتش عراق قرار گرفت. بمباران رزمندگان مستقر در اين پادگان در تاريخ هاي 6 و 18/12/1363 که آماده اجراي عملياتي در جنوب سومار بودند، ورق ديگري از تاريخ سراسر مظلوميت رزمندگان اسلام را ورق زد. اين عمليات قرار بود همزمان با عمليات بدر در جنوب انجام شود که به دلايلي منتفي شد. در روزهاي اول در روزهاي اول جنگ شهيد خلبان اکبر شيرودي و شهيد پاسدار وصالي از تخليه و سقوط اين پادگان جلوگيري کردند. در حال حاضر تعدادی از ساختمان های این پادگان به حالت دست نخورده باقی مانده است که یکی از نقاط مورد بازدید کاروان های راهیان نور است.
.تنگه حاجيان
این تنگه در مسیر گیلانغرب به سرپل ذهاب قرار دارد و نزديک ترين تنگه به گيلان غرب است که دشت گيلان غرب را به دشت ديره در جنوب سر پل ذهاب متصل مي سازد. رزمندگان براي آزادسازي اين تنگه دو عمليات اجرا کردند که در دومين عمليات (14/9/1359) اين تنگه آزاد شد. اصغر وصالي از فرماندهان سپاه تهران در جريان اولين عمليات آزادسازي اين تنگه به شهادت رسيد.
گیلان غرب
گیلان غرب قبل در سال های اول اتقلاب و پیش از تهاجم عراق شاهد خرابکاری های تجزیه طلبان و سپس در تاريخ 6/7/1359 يگان هاي لشکر 4 ارتش عراق وارد گيلان غرب شدند، در حالي که ستون نظامي دشمن به باغ کشاورزي و پمپ بنزين شهر رسيده بود، عکس العمل و مقاومت مردم آنان را تار و مار کرد ضمن آن که با تلاش هوانيروز ارتش، عقبه ستون نيروهاي دشمن روي جاده گيلان غرب منهدم گرديد. شهر گيلان غرب بر اثر بمباران هاي متعدد هواپيما و آتش توپخانه ارتش عراق تخريب گرديد اما مردم این شهر دست از مقاومت برنداشتند که از جمله آن می توان به حماسه خانم فرنگیس حیدرپور اشاره کرد که به تنهایی با یک تبر یک عراقی را اسیر کرده بود و تندیس او در میدان مقاومت شهر ساخته شده است. اين شهر در طول جنگ تحميلي بارها بمباران شد و عملیات متعددی از جمله مطلع الفجر در آن به وقوع پیوست، در 15/7/1390 دو شهید گمنام به یادبود شهدای سرفراز این شهر در آن به خاک سپرده شدند تا نمادی از حماسه های مردم این شهر باشند.
آوزین - تپه کرجی ها- یادمان عملیات مطلع الفجر
این تپه در غرب جاده گیلان غرب – سرپل ذهاب و در 13 کیلومتری شمال غرب شهر گیلانغرب واقع است. این محل که به صورت یک سری سنگرها و کانال های حفظ و بازسازی شهد می باشد در کنار روستای آوزین در غرب گورسفید می باشد. و پرچم ها و کانال های متعدد آن یادآور دوران دفاع مقدس است، در نزدیکی این یادمان مزار یکی از شهدای گیلان غرب به نام شهید خوش روان نیز قرار دارد. عملیات مطلع الفجر در 20/9/1360 با رمز یا مهدی(عج)ادرکنی با هدف جلوگیری از تحرکات دشمن و فراهم نمودن امکان آزادسازی قصرشیرین و نفت شهر در محور گیلانغرب- سرپل ذهاب انجام شد. که در پی این عملیات حدود 2000 نفر از قوای دشمن کشته شدند.
قصر شیرین
قصرشيرين در منطقه اي کوهستاني از نوار مرزي طوري واقع شده است که از شمال و غرب با عراق هم مرز مي باشد و توسط دو جاده آسفالت از گيلان غرب و سرپل ذهاب به شبکه جاده اي کشور مرتبط است. قصر شیرین قبل از شروع جنگ تحميلي، هواپيماها و توپخانه ارتش عراق بارها اين شهر را مورد تهاجم قرار دادند. ارتش عراق ، با دو لشگر به قصرشيرين حمله کرد و در روز پنجم مهر 1359 شهر را به طور کامل اشغال کرد در حالي که عده اي از مردم موفق به ترک شهر نشدند و در خانه هاي خود محبوس بودند. ارتش عراق پس از اشغال قصرشيرين مردم شهر را در مسجد مهديه شهر جمع کرد. نيروهاي عراقي در اقدام بعدي جوانان و مدافعان باقي مانده در شهر را شناسايي کردند و به اسارت بردند و پس از آن زنان، کودکان و پيران را با پاي پياده از شهر و خانه هاي خود اخراج و راهي بيابان کردند. قصرشيرين، تير 1361 در عقب نشيني ارتش عراق از اشغال خارج شد، در حالي که به جز مسجد مهديه بقيه شهر به طور صددرصد تخريب شده بود. قصرشیرین شاهد عملیات های متعددی در شمال و جنوب خود بود که به خاطر تفاوت وضعیت جغرافیایی شمال و جنوب آن در دو جبهه قرار گرفت ، قسمت شمالی آن جزو جبهه قصرشیرین-سرپل ذهاب-گیلان غرب و جبهه جنوبی آن جبهه سومار – نفت شهر را به وجود آورد.
• بيمارستان تخريب شده قصرشيرين در حاشيه غربي جاده قصرشيرين – خسروي و درخروجي شهر قصرشيرين يکي از اسناد زنده تجاوزگري و ددمنشي رژيم عراق باقي است. باقي مانده بناي تخريب شده اي که هنوز هم نظر هر بيننده اي را جلب مي کند؛ بيمارستان 144 تختخوابي قصرشيرين است. دشمن پيش از عقب نشيني خود از قصر شیرین در تیرماه 1361، در پاي ستون هاي بيمارستان مواد منفجره کار گذاشت و آن را تخريب کرد.
خسروي
پاسگاه و گمرک مرزي خسروي در 15 کيلومتري جنوب غربي قصرشيرين قرار دارد. وجود راه شوسه قصرشيرين- خانقين، بر اهميت نظامي اين منطقه مي افزايد. هنگام تجاوز عراق، از اين محور و پاسگاه، يک گروهان (100 نفره) محافظت مي کردند، در مقابل، لشکر 6 زرهي ارتش عراق براي پيشروي به سوي قصرشيرين بيش ترين تلاش خود را در اين محور متمرکز کرده بود. با وجود اين، مدافعان پاسگاه خسروي 48 ساعت در برابر دشمن مقاومت کردند تا آن که با بسته شدن جاده هاي گيلان غرب. قصرشيرين و سرپل. قصرشيرين، مدافعان خسروي مجبور به عقب نشيني شدند. خسروی پس از پایان جنگ محل ورود آزادگان عزیز به کشور بود و صحنه های زیبایی از وصال یاران در بند خمینی و مردمان چشم انتظار را مشاهده کرد ، آزادگانی که با ورودشان به وطن روحی دوباره بخشیدند. پس از بازگشت آزادگان، خسروی دوباره شاهد صحنه های زیبایی از حضور آزادگان و بسیجیانی بود که در معیت سید آزادگان شهید ابوترابی پیاده خود را به مرز خسروی می رساندند و در نزدیکترین محل به کربلا ، دعای عرفه می خواندند ، امروز نیز خسروی در روز عرفه شاهد مردمی است که از اینجا راهی عتبات عالیات می شوند تا به زیارت شش امام مدفون در عراق مشرف شوند.
نفت شهر
نفت شهر تنها شهر نفت خيز استان کرمانشاه و نزديک ترين شهر به عراق است. نفت شهر که در ميان ارتفاعات منطقه قرار دارد، به وسيله دو جاده يکي از قصرشيرين و ديگري از سومار به شبکه جاده اي کشور مرتبط مي گردد. مردم اين شهر قبل از شروع جنگ بارها زير آتش توپخانه و ادوات ارتش عراق قرار داشتند. در اولين روزهاي جنگ نفت شهر محاصره شد و پس از سه روز به اشغال درآمد که تا پايان جنگ در اشغال باقي ماند، دشمن پس از اشغال شهر آن را ویران کرد که بقایای بخش هایی از آن باقیست ، هم اکنون نفت شهر به یک پایگاه نفتی- نظامی تبدیل شده است.
سومار
سومار شهر مرزي است که در ميان دره اي بين ارتفاعات سارات، چغاامان و اردوبان قرار دارد. ارتفاعات مرزي گيسکه و کهنه ريگ همچون ديوار بلندي در غرب شهر قرار گرفته است. با شروع جنگ، اين شهر به همراه روستاهاي اطراف آن به اشغال ارتش عراق درآمد. نحوه خروج و آوارگي زنان و بچه ها و پيران و جوانان به هنگام اشغال اين منطقه و مظلوميت ها و سختي هاي آن توصيف نشدني است.
ارتفاعات گيسکه(کله شوان)
ارتفاعي است در جنوب ميان تنگ که 24 ساعت قبل از هجوم سراسري ارتش عراق اشغال و در عمليات مسلم ابن عقيل آزاد شد. گيسکه تسلط خوبي به منطقه خودي و شهر مندلي و مناطق غربي در خاک عراق دارد. گیسکه شاهد درگیری های شدیدی بین نیروهای خودی و دشمن بوده است که هنوز بقایای فراوانی از سنگرها و میادین مین و... حال و هوای آن دوران را در این نقطه حفظ کرده است. پس از عقب نشيني سراسري ارتش عراق از مناطق تحت اشغال (بعد از آزادي خرمشهر) عراق سومار را تخليه کرد ولي ارتفاعات گيسکه را در اشغال نگه داشت که عملاً سومار را غير قابل استفاده کرده بود. سرانجام در تاريخ 9/7/1361 در عمليات مسلم بن عقيل ارتفاعات گيسکه(کله شوان) و شهر سومار از زير سلطه دشمن -در حالي که کاملاً تخريب شده بود- آزاد شد.
تنگه ی بی نام (محل شهادت شهيد خلبان كشوري)
تنگه بینا از شمال به ارتفاعات چوار و از جنوب به دشت حلاله و دشت لیک محدود می شود و جاده شنی گنجوان بولی به دشت لیک از این تنگه می گذرد. این منطقه دارای منابع زیرزمینی و میادین گاز و نفت می باشد و از اهمیت اقتصادی فراوانی برخوردار است. این تنگه از شهریور 1359 مورد تجاوز عراق قرار گرفت و در نهایت اشغال شد. متقابلا رزمندگان در تاریخ 28/9/1359 نیز عملیاتی موفق در این محور اجرا و آن را آزاد کردند. شهيد احمد كشوري در روز پانزدهم آذر ماه 1359 پس از يك عمليات موفقيت‌آميز هنگام برگشت به ايلام در این منطقه موردحمله‌ي هواپيماهاي عراقي قرار گرفت و به شهادت رسيد.
میمک (تپه ی شهدا)
منطقه میمک در غرب ایلام و در کنار مرز ایران و عراق قرار دارد، منطقه میمک از جنوب به صالح آباد و ازشمال به سومار و از شرق به چوار و از غرب به عراق محدود می گردد. منطقه میمک به دلیل اهمیت نظامی، همواره مورد مناقشه و منازعه ایران و عراق بوده است و طبق قرارداد 1975 مرز مشترک ایران و عراق قرار گرفت؛ اما عراق از اجرای توافق الجزایر طفره می رفت تا آنکه پس از فروپاشی حکومت پهلوی، از 19/6/1359 در این منطقه دست به تحرکات نظامی زد و در 24/6/1359 منطقه میمک را اشغال کرد. در 19 دی 1359 ارتش با به کارگیری نیروهایی از لشکر 81، بسیج عشایری و سپاه پاسداران، عملیاتی به نام ضربت ذوالفقار (خوارزم) به اجرا در آمد که از جمله نتایج آن آزادی میمک بود. بر روی یکی از تپه های میمک 5 شهید گمنام در محلی که تفحص شده اند تدفین گشته اند که مزار عاشقان شهداست این منطقه هنوز بکر و دست نخورده باقی مانده و آثار فراوانی از سنگرها و آثار شهدا و میادین مین باقی است و حال و هوای آن روزها را در خود نگاه داشته است.
ایلام
ایلام در 31 شهریور 1359 مورد بمباران های دشمن قرار گرفت و بخشی از شهر دچار آسیب شد، در دوران جنگ مردم ایلام در پشتیبانی از رزمندگان جبهه میانی، نقش موثری ایفا کردند و زمینه آزادسازی مناطق اشغالی را فراهم ساختند. شهر ایلام در طول جنگ 150 بار هدف بمباران دشمن قرار گرفت؛ از جمله روز پانزدهم خرداد 1361 در حالی که مردم برای گرامیداشت حماسه 15 خرداد 1342 راهپیمایی می کردند، هدف حمله چند فروند هواپیمای دشمن قرار گرفتند، این شهر آن قدر در طول دوران جنگ تحمیلی مورد اهداف دشمن قرار گرفت که مردم جهت در امان ماندن از اهداف دشمن به تنگه قوجعلی(ارغوان) در شمال غربی شهر و یا پناهگاه های زیرزمینی پناه می بردند که هنوز می توان آثار بمباران های دشمن را در فرودگاه این شهر و آثار پناهگاه ها را در مرکز شهر و سنگرهای دفاعی را در حاشیه آن دید.
.یادمان شهدای پانزده خرداد
این یادمان در نزدیکی میدان 22 بهمن شهر ایلام و جنب فرمانداری) قرار دارد. در تاریخ 15 خرداد 1361 ، رژیم منحوس بعث اقدام به بمباران مردم شهر ایلام که در سالگرد 15 خرداد 1342 به خیابان های آمده بودند کرد که طی آن 41 نفر از مردم ایلام شهید و بیش از 150 نفر مجروح شدند. در این محل ..... شهید گمنام دفن شده اند که زیارتگاهی برای اهالی و بازدیدکنندگان شده است.
قرارگاه امیرالمؤمنین(ع)(بانروشان)
قرارگاه امیرالمومنین در 25 کیلومتری جنوب غربی شهر ایلام در منطقه ای معروف به بانروشان میان سلسله ارتفاعات دیواره مانند و نفوذناپذیر قرار گرفته است. این قرارگاه در سال 1360 برای سازماندهی و اعزام نیرو به محورهای عملیاتی میمک، مهران و چنگوله ایجاد شد و در سال 1361 مرکز فرماندهی محورهای عملیاتی استان ایلام بود. در اواخر سال 1361 با تشکیل رسمی تیپ 114 امیرالمومنین(ع)، این مکان به عنوان مقر اصلی این یگان در مدخل تنگه نیاز برگزیده شد. این قرارگاه در هدایت عملیات آزادسازی مناطق عمومی مهران نقش مهمی ایفا کرد. پس از ارتقاء تیپ 114 به لشکر 11 در اواخر سال 1365، این قرارگاه برای محل استقرار آن لشکر در نظر گرفته شد که تا پایان جنگ همچنان فعال بود. این قرارگاه اکنون به یکی از نقاط مورد بازدید کاروان های راهیان نور تبدیل شده و آثار باقی مانده از دوران دفاع مقدس از قبیل سنگرها و برخی ادوات را می توان در آن دید.
سه راهی جندالله (یادمان مقاومت مردمی)
سه راهی جندالله در 30 کیلومتری جنوب غربی شهر ایلام بوده و محل اتصال جاده های سرنی، صالح آباد و مهران می باشد که در دهانه تنگه نیاز واقع شده است. پس از پذیرش قطعنامه 598 به وسیله ایران در تیر ماه 1367، ارتش عراق به ایلام حمله کرد و تا سه راهی جندالله پیش آمد. همزمان با خطر قریب الوقوع سقوط ایلام و انتشار پیام دعوت امام خمینی از سپاه و مردم برای مقابله با تهاجم جدید عراق، 6 گردان زبده و کار آزموده سپاه به همراه گردان هایی متشکل از نیروهای مردمی و عشایر شهر ایلام، تحت فرماندهی لشکر امیرالمومنین(ع) سپاه پاسداران و تلاش جان بر کفان هوانیروز، در این منطقه راه را بر دشمن سد کردند و پس از درگیری سخت بین دو طرف، ارتش عراق با قبول تلفات فراوان، شکست را پذیرفت و عقب نشینی کرد. در این نقطه در غرب جاده یادمانی به نام یادمان مقاومت مردمی ایلام بنا گردیده است که یادآور جانفشانی ها و دفاع جانانه مردم ایلام است، در داخل این یادمان تعدادی تانک و ادوات جنگی نیز جهت نمایش قرار دارد.
صالح آباد
بخش مرزی صالح آباد از توابع شهرستان مهران است که در 37 کیلومتری جنوب غربی ایلام و 45 کیلومتری شمال مهران واقع شده است. صالح آباد در دوران دفاع مقدس عقبه دو جبهه میمک و مهران بود و بارها هدف هواپیماهای عراقی قرار گرفت. پس از اینکه ایران قطعنامه 598 را پذیرفت، ارتش عراق از محورهای ترساق – میمک – صالح آباد و مهران وارد عمل شد و برای اولین بار صالح آباد را اشغال کرد. اما با اقدام گردانهای مردمی و کمک عشایر، 24 ساعت بعد، عراقی ها در دشت گلان و تنگه گرمه به محاصره افتادند و سازمان متجاوزان فرو پاشید و با از دست دادن تجهیزات و به جا گذاشتن کشته ها و مجروحان بسیار، از کوره راه ها گریختند و صالح آباد آزاد شد. امامزاده علی صالح این شهر، میعادگاه و عبادتگاه رزمندگان و از عوامل تجدید روحیه آنان در طول جنگ بود. با شروع تجاوز دشمن مرکز پشتیبانی سپاه و ارتش در جوار این امامزاده راه اندازی شد و بارها آماج بمباران و آتش توپخانه دشمن قرار گرفت. در آخرین تجاوز ارتش عراق در مرداد 1367 این امامزاده اشغال شد، لیکن هیچ آسیبی ندید و مردم و رزمندگان اسلام بلافاصله آن را آزاد کردند.
مهران
مهران به علت اهمیت جغرافیایی، همواره مورد تعرض حکومت بغداد بوده، طوری که در سال های 1347 تا 1353 چندین زد و خورد بین مرزداران ایرانی و عراقی در مناطق شمال مهران به وقوع پیوست. با عقد قرارداد 1975 الجزایر، درگیری های مرزی قطع شد اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تجاوزات مرزی عراق آغاز شد، ارتش عراق در هجوم سراسری، لشکر 2 پیاده کوهستان از سپاه دوم را مامور تصرف مهران کرد تا از چهار محور برای اشغال منطقه عمومی مهران وارد عمل شود و در نهایت در روز 2/7/1359 مهران را تصرف کردند. پس از فتح خرمشهر، قوای عراق در حالی که مهران را تخریب کرده بودند، از این شهر عقب نشستند. لیکن بخشی از حومه مهران را در اشغال نگه داشتند که از آنجا شهر را در زیر دید خود داشتند. درعملیات والفجر 3 در مرداد 1362 ، مهران و بیشتر ارتفاعات تحت اشغال، آزاد شد. اما بار دیگر ارتش عراق طی حملات موسوم به «استراتژی دفاع متحرک» مهران را در اردیبهشت 1365 اشغال کرد که در تیر ماه همان سال طی عملیات کربلای 1 دوباره آزاد گردید. در سال پایانی جنگ نیز مهران دو بار هدف هجوم و اشغال منافقین و ارتش عراق قرار گرفت که هر دو بار با تلاش نیروهای بسیج عشایری و سپاه آزاد شد.
قلاویزان
ارتفاعات قلاویزان از شمال به مهران، از غرب به شهرهای زرباطیه و بدره عراق، از شرق به ارتفاعات آب زیادی و از جنوب به دشت حصان عراق محدود می شود. وضعیت و تسلط این عوارض به گونه ای است که کارشناسان نظامی معتقدند مهران متعلق به کسی است که قلاویزان را در اختیار داشته باشد؛ برای همین، نیروهای عراقی در آغاز جنگ این ارتفاعات را اشغال کردند و مواضع خود را با ایجاد میادین مین، سنگرهای فراوان، کانالهای متعدد و بشکه های انفجاری مستحکم کردند. رزمندگان اسلام با اجرای عملیات کربلای 1 در 10 تیر 1365، پس از 6 سال ارتفاعات قلاویزان را آزاد کردند. در نقطه ایثار قلاویزان 72 شهید سرافراز لشگر 41 ثارالله و جمعی از شهدای لشگر 11 امیرالمومنین(ع) در عملیات کربلای یک به شهادت رسیده اند. یادمانی بنا شده و یک شهید گمنام به خاک سپرده شده است تا نماد حماسه و مقاومت رزمندگان و مردم این سرزمین باشد.
قرارگاه تپه شنی
قرارگاه تاکتیکی تپه شنی در خروجی شهر مهران به سمت دهلران ، واقع شده است. تپه شنی به طور مصنوعی در سال 1353 برای استتار مخازن سوخت هواپیماهای ناتو، در ضلع شمالی جاده مهران – دهلران با استفاده از شن های رودخانه گاوی به ارتفاع 30 متر احداث شد. نیروهای عراقی در ابتدای جنگ به دنبال تصرف مهران، این مخازن سوخت را به آتش کشیدند و در آنجا سنگرهای بتونی مستحکمی در اعماق تپه احداث و قرارگاهی برپا کردند. پس از عقب نشینی دشمن در تابستان 1361 از منطقه مهران، تیپ امیرالمومنین(ع) قرارگاه تاکتیکی خود را در اینجا راه اندازی کرد. هم اکنون قرارگاه تپه شنی به عنوان یکی از یادمان های دوران دفاع مقدس، به محلی برای بازدید مردم و کاروان های راهیان نور تبدیل شده است.
پاسگاه گرمیشه (دیدگاه صدام)
این پاسگاه در جنوب شهر مهران در صفر مرزی ایران و عراق قرار دارد، عراق پس از هجوم سراسری، ارتفاعات مشرف و مسلط به شهر مهران را تصرف کرد و در داخل شیارها و تپه های قلاویزان استحکامات و پناهگاههای بسیاری ساخت. همچنین سنگری بتونی و مستحکم برای دیده بانی احداث کرد که صدام هنگام بازدید از خطوط پدافندی وارد آن شد. از آن پس این سنگر به دیدگاه صدام معروف شد که هم اکنون یکی از نقاط مورد بازدید مردم در این منطقه است. در قسمت دیده بانی این پاسگاه به راحتی می توان دو جاده اصلی مهران – مرز بهرام آباد و مهران – دهلران را زیر نظر داشت. این سنگر که بخش عمده آن در زیر زمین استتار شده است دارای امکانات متعددی از جمله دیوارهای ضد ضربه و ضد صوت و همچنین یک تونل به شهر زرباطیه عراق و یک سیستم برق از طریق یک کابل از شهر زرباطیه است. و تمامی بخش های مربوط به یک مقر از جمله دفترهای مدیریتی و حتی آشپزخانه در آن تعبیه شده است.
ارتفاع کله قندی
ارتفاع کله قندی در شمال مهران و در کنار تنگه کنجانچم قرار گرفته است. این عارضه طبیعی با 343 متر بلندی، بر دشت مهران و جاده ایلام – مهران احاطه کامل دارد و به همین دلیل، همواره مورد طمع عراق بوده؛ طوری که در سالهای قبل از جنگ چندین زد و خورد بر سر این ارتفاع به وقوع پیوست. مهمترین آنها در 21/11/1352 بود که در آن 41 نظامی ایرانی و 39 نظامی عراقی کشته شدند. در اواخر شهریور سال 1359 همزمان با روزهای اول و دوم جنگ رزمندگانی روی این ارتفاع مقاومت کردند و پیشروی نیروهای عراقی را به تاخیر انداختند، اما مدافعان محاصره شدند و ناچار به داخل شهر برگشتند. با سقوط کله قندی، مهران از شمال محاصره شد. در عملیات والفجر 3 دشمن روی این ارتفاع به شدت مقاومت می کرد و سرانجام پس از 11 روز نبرد تسلیم شد. در سال پایانی جنگ، کله قندی دوبار دیگر اشغال شد که با تلاش رزمندگان اسلام آزاد گردید. هم اکنون در شیارها و سنگرهای کله قندی آثاری از جنگ مشهود است.
منوی اصلی
وصیتنامه و زندگینامه شهدا
آمار کاربران
آمـار بـازدیـد سـایـت
